نقش فناوری اطلاعات در افزایش بهره وری سازمان
واژه فناوری اطلاعات یا Information Technology توسط لویت و وایزلر در سال ۱۹۸۵ به منظور بیان نقش رایانه در پشتیبانی از پردازش دادهها در سازمان های بزرگ و کوچک مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۹۶۲ موسسه فنی جورجیا مفهوم فناوری اطلاعات را چنین بیان کرد که دانش بررسی ویژگی ها و چگونگی اطلاعات نیروهای حاکم بر جریان داده ها و ابزار آماده سازی آن ها جهت افزایش عملکرد سازمان میباشد، آماده سازی اطلاعات باعث بررسی دقیق وعلمی، جمع آوری، سازماندهی، ذخیره سازی، بازیابی، تفسیر و اشاعه و استفاده از این اطلاعات در پروسه عملیاتی مجموعه خواهد شد. در کل فناوری اطلاعات مطالعه، طراحی و مدیریت سیستمهای اطلاعاتی مبتنی بر کاربردهای نرم افزاری و سخت افزاری کامپیوتر است که به این ترتیب آن داده های کاربردی گردآوری شده و برای پروژه های مختلف استفاده میشوند.
با پیشرفت Information Technology در صنعت نرم افزار، بخش عمده ای از مباحث مرتبط با سیستم ها و نحوه انجام پروژه ها متحول شده که دلیل سرمایه گذاریهای سنگینی در کشورهای بزرگ برای تجهیز سازمانها به سخت افزارهای کامپیوتری، برنامه های فنی و مدیریتی، توسعه شبکه های داخلی واتصال به شبکه اینترنتی می باشد. افزایش ورودی داده ها به سازمان موجب افزایش خروجی و در نتیجه موجب افزایش بهروری سازمان خواهد شد. حال سازمان ها با تنوع وسیعی از سیستم های وابسته به IT هر کدام بر حوزه و بخش خاصی از فرآیند تجاری،اداری و خدماتی خود متمرکز و ابزاری قدرتمند همچون پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی یا Enterprise Resource Planning را فراهم آورده اند، این ابزار توانمند ساز سازمانی به قابلیت بسترسازی ساختار سازمان و فرآیند عملیاتی و اقتصادی مجموعه توجه دارد.
در کشور ما نیز سرمایه های بسیاری به سمت، افزایش امکانات مرتبط با فناوری اطلاعات در سازمان ها، توسعه شبکه های داخلی و بهبود برنامه های کاربردی در مدیریت، روانه شده است. در این شرایط که حجم ورودی های اطلاعاتی سازمان افزایش میابد بی راه نیست که انتظار افزایش نتایج خروجی و در نهایت افزایش بهره وری را داشته باشیم. تکنولوژی های سازمانی نوین و سیستم های اطلاعات، به مدیران در جهت افزایش توانایی های آنها برای کنترل فعالیت ها در سازمان و کمک به تصمیم گیری، یاری می رساند.
در علوم اقتصاد، بهره وری از مفاهیم مهم است که اشاره به برداشت حداکثری از منابع و نیروی انسانی، کاهش هزینه های کلی تولید دارد. درحالی که منفعت تمام گروه ها اعم از مدیریت، کارکنان و مصرف کنندگان در آن لحاظ شده باشد. در این شرایط یکی از بهترین ابزار هایی که اقتصاد دانان به آن اعتقاد دارند، به کار بستن فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان و مجموعه است. در حال حاضر با توجه به بالا گرفتن رقابت بین شرکت ها و سازمان ها برای جذب و حفظ مشتری، بنگاه های اقتصادی نه تنها فناوری اطلاعات را در مجموعه خود به کار می گیرند، بلکه از دیگر فناوری های جدید نیز برای پوشش دادن نیاز های خود و مصرف کنندگان بهره می گیرند.
فناوری اطلاعات با آسان سازی روند تولید، کمک به ورود دانش روز در اقتصاد، افزایش فعالیت های تحقیق و توسعه و ایجاد فرصت های شغلی جدید، به خودی خود توسعه اقتصادی را به همراه دارد. اثرات فناوری بر رشد از گذشته مورد بحث بوده است که در نهایت به سه دسته قابل تقسیم است : اول در گروه کالا های واقعی و مشخص که افزایش ارزش نهایی را در پی دارند، دوم در مباحث بهره وری نیروی انسانی و در دید، سوم افزایش بهره وری کلی در دراز مدت خواهد بود.
تجزیه و تحلیل داده ها در دو مرحله انجام می شود :
در مرحله اول تنها رابطه مثبت بین سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات و بهره وری در سازمان آشکار می شود بلکه بازگشت سرمایه بیشتر از طریق فناوری اطلاعات در قیاس با سرمایه های دیگر نیز قابل مشاهده خواهد بود.
در قدم دوم عوامل مهندسی مجدد فرایندها توسط متخصصان سازمان ارزیابی می گردد، تنایج نشان خواهد داد که تفاوت بسیاری بین شرایط حاضر با شرایط مطلوب سازمان وجود دارد.
در نهایت این نتیجه به دست می آید که افزایش بهره وری کل، ارتباط نزدیک و مستقیمی با سرمایه قرار داده شده در بخش تحقیق و توسعه (R&D) و فناوری اطلاعات دارد.
در عصر تغییرات و با پیچیده شدن محیط و تحولات شتابنده آن، فناوری اطلاعات نقش حیاتی در ادامه بقا سازمانها ایفا می‌کند. به طوری که بسیاری از فعالیت سازمانها، مانند تصمیم گیری، پیش بینی و تحلیل تجاری به این اطلاعات بستگی دارد. فناوری اطلاعات ابزاری است که قادر خواهد بود نیازهای اطلاعاتی سازمانها را برآورده کرده و آنها را در رسیدن به هدف یاری کند. تحقیقات اخیر تصویر شفاف تری از ارتباط بین فناوری اطلاعات و بهره وری نشان میدهد. همچنین آثار مثبت فناوری اطلاعات بر بهره وری را نشان میدهد و به ویژه سرمایه انسانی را به عنوان کلید حل معمای بهره وری فناوری اطلاعات مطرح می‌کنند و تکنولوژی اطلاعات را نشانه آخرین روند برای افزایش بهره وری میدانند. ارتباطات و اطلاعات الکترونیک موجب شد دنیای مجازی، اینترنت، اینترانت، اکسترانت، شبکه‌ها و فراورده‌های دیگری شکل گرفت. چنین سیستم‌ها و نظام‌هایی بهره وری را در جوامع تحت تاثیر قرار داد. در واقع میتوان گفت که اطلاعات به روز و به هنگام، به عنوان کارامدترین ابزار تصمیم گیری و برنامه ریزی میتواند، نقش مهمی در پی ریزی اصولی و منظم و موثر برای بهره مندی بهینه از منابع انسانی و غیر انسانی ایفا نماید. از سویی در ادبیات علمی بهره وری به معنای سودمندی و سودآوری پربار است و در واقع، به عنوان رابطه‌ای بین خروجی و ورودی و نتایج حاصل شده و فداکاری کارکنان تعریف شده است و یا در بعضی موارد آن را مترادف با خروجی گرفته‌اند. فناوری اطلاعات با تعدیل فرایندهای کاری، بهبود بهره‌وری و کیفیت خدمات و نیز حفظ بانک اطلاعاتی جامع در مورد مشتریان، عرضه کنندگان، کارمندان و فرایندها و پروژه‌ها، توسعه و پیشرفت سازمان را سبب خواهد شد. فناوری اطلاعات بیشتر نوعی استراتژی ، اندیشه، فکر و ابزار همراه با نوآوری در حوزه انسانها است. این شاخه از علم مدیریت، تلفیقی از روشهای مدیریتی، و اصول و مبانی پیاده سازی و توسعه فناوری اطلاعات در یک سازمان است. در عصر حاضر، پیاده سازی، توسعه و نگهداری سیستمهای اطلاعاتی به عنوان یکی از مهم‌ترین فرایندهای کاری در مدیریت فناوری اطلاعات مطرح بوده و مدیران و سازمانها در این زمینه با چالش‌هایی جدید مواجه هستند. به باور مارکوارت امروزه سازمان‌هایی که فناوری اطلاعات یا قابلیت استفاده از آن را ندارند، از نظر کسب، ذخیره و انتقال دانش دچار زیان کاملی هستند چرا که فناوری در کمیت و کیفیت یادگیری اثرگذار است و به جریان اطلاعات و ذخیره‌سازی دادهها بیش از روش غیر الکترونیکی سرعت می‌بخشد. لازم است مدیران سازمانها از دانش روز و به بیان دیگر سواد اطلاعاتی بهره‌مند باشند و. خود را ملزم به یادگیری فناوری‌های نوین دانسته و در این راه تلاش نمایند چرا که امروزه مفهوم سواد، دیگر توانایی خواندن و نوشتن نیست به گفته آلوین تافلر بیسوادان سده بیست و یکم آن‌هایی نیستند که نمیتوانند بخوانند یا بنویسند بلکه کسانی هستند که نمیتوانند یاد بگیرند و بازآموزی کنند.
